Hiện tượng có thai sớm nhất là sự hình thành một cá thể mới phát sinh và phát triển sau khi kết hợp hoàn hảo giữa noãn của mẹ (giao tử cái) và tinh trùng của bố (giao tử đực).
Để được hình thành và phát triển, cá thể mới cần được nuôi dưỡng ngay trong giờ đầu tiên. Bản thân cơ thể mẹ có “mầm sống” đang hình thành và phát triển cũng cần đòi hỏi sự thay đổi toàn bộ, đó là sự thay đổi của mẹ về sinh lý học, nội tiết học và cả về cơ thể học.
Thông qua bài viết này, sẽ giúp cho các cặp vợ chồng có kế hoạch sinh con, đặc biệt là sinh con lần đầu cần nắm vững được dấu hiệu có thai sớm từ sự thay đổi của cơ thể mẹ
Các hiện tượng dấu hiệu có thai sớm được biểu hiện như:
- Cảm giác mệt mỏi: sau thời gian giao hợp khoảng một tuần, mặc dù chưa đến ngày có kinh lại, nhưng cảm giác của mẹ mệt mỏi toàn thân, không muốn làm việc, hoặc khi làm việc, thậm chí làm việc nhẹ nhàng nhưng toàn thân mệt không muốn làm chỉ muốn nằm nghỉ hay cảm giác buồn ngủ. Nguyên do sau khi trứng đã được thụ tinh, nồng độ progesteron tăng cao làm dãn các cơ trơn, đồng thời giúp cho trứng được thụ tinh di chuyển vô buồng tử cung làm tổ (bình thường trứng thụ tinh tại 1/3 ngoài vòi trứng) và nuôi dưỡng trứng thụ tinh trở thành phôi thai. Nên làm mẹ có dấu hiệu mệt mỏi. Đây là hiện tượng có thai sớm nhất. Cách khắc phục, mẹ nằm nghỉ ngơi thư dãn, và ăn uống bồi bổ.
- Dấu hiệu 2 bầu vú căng và đau: do tăng nội tiết tố progesteron sau thụ thai làm cho các nang tuyến vú phát triển để chuẩn bị cho việc tiết sữa sau này. Dấu hiệu căng và đau 2 bầu vú kéo dài từ tuần đầu tiên sang tuần thứ 6. Mức độ cũng đau nhẹ nên mẹ có thể chịu đựng được không cần phải dùng thuốc. Sau thời gian này dấu hiệu trên sẽ hết.
- Thân nhiệt của mẹ tăng: khi hình thành “mầm sống” trong tử cung của mẹ, nội tiết tố thai kỳ từ nang hoàng thể của buồng trứng mẹ tiết ra, đặc biệt nội tiết tố Progesteron để giúp mẹ nuôi dưỡng tốt “mầm sống” . Đồng thời nội tiết tố này cũng làm thân nhiệt mẹ tăng 0,5 độ C. Nên mẹ có cảm giác nóng hơn ngày thường. Dấu hiệu này xuất hiện ngay trong tuần đầu tiên khi thụ thai thành. Thân nhiệt mẹ tăng có thể kéo dài trong 3 tháng đầu. Điều này cũng sẽ giúp cho bố mẹ biết trước được để tránh nhầm lẫn với việc cảm sốt. Trong trường hợp nhiệt độ cơ thể mẹ tăng nhẹ, mẹ chỉ cần uống nhiều nước và không cần dùng thuốc.
- Dấu hiệu đau đầu: đây là dấu hiệu xảy ra ở khoảng 20% mẹ có thai, dấu hiệu mang thai sớm này xảy ra trong tuần đầu, kéo dài 1 – 6 tuần, mức độ đau đầu nhẹ, đau khắp đầu. Mẹ nằm nghỉ ngơi, nghe nhạc êm dịu. Trong trường hợp đau đầu nhiều mẹ có thể uống 1 viên Paracetamol 0,5g/viên. Mẹ cũng không nên dùng thuốc nhiều. Để an tâm mẹ có thể đến gặp bác sĩ.
- Đau trằn bụng dưới hoặc đau lưng: có thể xảy ra khi mẹ có thói quen di chuyển thường xuyên do công việc, thường xuất hiện đau trằn bụng hoặc ngồi lâu thì xuất hiện đau lưng, đây là tình trạng do tử cung to và mềm ra để chuẩn bị cho trứng thụ tinh làm tổ, nên cảm giác có dấu hiệu này. Mẹ cần nằm nghỉ ngơi thư giãn.
- Ra huyết âm đạo lượng rất ít: đây là dấu hiệu xuất hiện vào những ngày cuối của tuần đầu mang thai, khi trứng thụ tinh di chuyển vào buồng tử cung để làm tổ, trứng thụ tinh sẽ chui xuống lớp niêm mạc dày của buồng tử cung gọi là hiện tượng cấy ghép, sẽ gây ra xuất huyết ít. Đây cũng là triệu chứng có thể xảy ra với mẹ này, cũng không xảy ra với mẹ khác. Nhưng trong trường hợp ra huyết âm đạo nhiều hơn kèm đau bụng thì đó là dấu hiệu bất thường cần phải gặp bác sĩ chuyên khoa sản ngay.
- Thay đổi cách ăn uống: tự nhiên mẹ có cảm giác thèm ăn những món ăn lạ như thèm ăn chua nhiều, thèm ăn chè ngọt nhiều … đây là dấu hiệu có thai sớm, khi mẹ mang “mầm sống”, để tồn tại được “mầm sống” phải thích nghi làm thay đổi hệ thần kinh giao cảm của mẹ gây ra thay đổi cách ăn uống hàng ngày của mẹ. Dấu hiệu này xuất hiện ngay trong tuần tiên có thai và có thể kéo dài trong 3 tháng đầu thai kỳ.
- Dấu hiệu buồn nôn và nôn ói: theo sau dấu hiệu thay đổi món ăn là triệu chứng của buồn nôn và nôn ói mỗi khi mẹ ngửi thấy mùi thức ăn hay sau khi ăn cảm thấy buồn nôn và nôn. Dấu hiệu buồn nôn và nôn ói gọi là dấu hiệu nghén trong thai kỳ. Dấu hiệu này cũng kéo dài trong 3 tháng đầu thai kỳ. Tuần đầu tiên khi có thai thì nhẹ, sang những tuần lễ tiếp theo dấu hiệu nghén sẽ nhiều hơn. Cách xử trí: mẹ nên ăn những thức ăn lỏng như cháo, soup, sữa… Trong trường hợp nặng có thể phải truyền tĩnh mạch các dung dịch nước và các chất điện giải như: Ringet Lactate, Natrichlorua 0,9%, glucose 5%, kết hợp dùng thuốc chống ói như Priperan 10 mg/ống tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch chậm.
- Mẹ đi tiểu nhiều hơn. Trong tuần đầu tiên dấu hiệu có thai sớm, mẹ có cảm giác đi tiểu nhiều lần trong ngày, trung bình 4 – 6 lần/ngày. Mỗi lần đi tiểu lượng ít, không có dấu hiệu bất thường của đi tiểu như tiểu buốt, tiểu gắt, tiểu đau. Do mẹ có thai sẽ kích thích bàng quang làm cho mẹ đi tiểu nhiều hơn, dấu hiệu không xảy ra thường xuyên. Mẹ không cần phải xử trí.
- Ngoài ra khi có thai có thể xuất hiện các dấu hiệu theo sau: trễ kinh, da mặt mẹ nám, trên bầu vú mẹ có hạt montgomery nổi lên, que thử thai xuất hiện 2 vạch. Tất cả các dấu hiệu trên là biểu hiện của mẹ có thai ở những tuần lễ thứ 2 trở đi.
Các dấu hiệu này xảy ra do lượng nội tiết tố trong thai kỳ tiết ra để giúp cho phôi thai ở giai đoạn đầu tiên hình thành một cơ thể sống thích nghi và phát triển tốt trong tử cung của mẹ.
Trên thực tế không phải người mẹ nào cũng xuất hiện đầy đủ tất cả các dấu hiệu mang thai sớm kể trên, có thể xuất hiện một hay nhiều các dấu hiệu. Qua đó, muốn gởi đến thông điệp của bố và mẹ tương lai hiểu được và nắm rõ được tất cả các dấu hiệu có thể xuất hiện đầu tiên khi có thai. Giúp cho bố mẹ bình tĩnh xử trí và thực hiện tốt cách chỉ dẫn một khi mẹ có dấu hiệu mang thai sớm.
Nếu như mẹ có thắc mắc gì hay có cảm nhận mình có những thay đổi nào khác với dấu hiệu mang thai sớm vui lòng đặt câu hỏi tại Góc chuyên gia của Huggies mẹ nhé!
BSCKII. NGUYỄN HỮU THUẬN