Hiện nay, phương pháp ăn dặm kiểu Nhật được nhiều mẹ áp dụng cho bé yêu nhà mình. Phương pháp tập cho bé ăn dặm kiểu Nhật chú ý nhiều đến việc giúp bé làm quen mùi vị thức ăn cũng như giúp bé phát triển vị giác. Do vậy, ngoài ăn dặm, mẹ vẫn nên kết hợp cho bé bú để đảm bảo lượng sữa theo từng giai đoạn phát triển. Tuy nhiên không phải mẹ nào cũng áp dụng thành công phương pháp này cho bé do nhiều nguyên nhân như không đủ kiến thức, thời gian, sự kiên nhẫn, cũng như gặp nhiều rào cản về văn hóa khác nhau, v.v…
Để giúp các mẹ tập cho bé ăn dặm kiểu Nhật, HUGGIES®sẽ tóm lược những ý chính của phương pháp này và qua đó hy vọng sẽ giúp ích cho các mẹ trẻ trong việc chăm sóc và nuôi dưỡng “cục cưng” của mình
1. Khi nào nên bắt đầu tập cho bé ăn dặm?
Theo hướng dẫn của Bộ Y Tế - Lao động - Phúc lợi Nhật Bản, thời gian thích hợp ăn dặm là khi bé đạt 5 tháng 15 ngày. Đồng thời, bé phải đạt được những mốc phát triển sau:
- Bé đã giữ vững cổ
- Bé tự ngồi được
- Bé tỏ ra thích thú với thức ăn
- Khi đưa thìa vào miệng bé, bé ít dùng lưỡi đẩy ra
2. Lượng sữa duy trì hàng ngày khi cho bé ăn dặm là bao nhiêu?
- Các bé trong giai đoạn từ 5,5 tháng đến 7 tháng cần 600ml sữa/ngày
- Các bé trong giai đoạn từ 8 - 11 tháng cần 450ml sữa/ngày
3. Một vài nguyên tắc cơ bản của việc tập cho bé ăn dặm theo kiểu Nhật
- Dùng gạo, bánh mì… để chế biến thành các loại cháo phù hợp với từng giai đoạn.
- Cho bé ăn riêng từng món ăn, không nên trộn chung với nhau.
- Làm phong phú thực đơn ăn dặm cho bé bằng nhiều loại thực phẩm, rau quả khác nhau.
- Tạo môi trường phù hợp khi ăn.
- Tập cho bé tự ăn dần, chủ động trong ăn uống và hình thành thói quen lành mạnh khi ăn…
- Không đặt ra áp lực quá lớn về các chỉ tiêu cân nặng của bé.
4. Các giai đoạn ăn dặm cơ bản theo kiểu Nhật
Giai đoạn 1: giai đoạn bé tập nuốt (từ 5 – 6 tháng tuổi)
- Giai đoạn này mẹ có thể cho bé ăn dặm 1 bữa/ngày kết hợp dinh dưỡng.
- Khi bắt đầu tập ăn, mẹ nên cho bé ăn 1 thìa nhỏ 5 ml cháo nghiền loãng mỗi ngày mỗi lần bú. Sau 2, 3 ngày thì tăng lên thìa to hơn.
- Khi bé ăn được 3, 4 thìa thì có thể bắt đầu cho bé ăn thử trái cây, rau củ hầm nhừ.
- Sau 1 tháng ăn dặm nếu bé nuốt thức ăn tốt thì nâng lên 2 bữa/ngày.
- Nên cố gắng cho trẻ ăn cố định 1 giờ nhất định.
- Tất cả các món ăn cho bé nên ở dạng dung dịch loãng và đặc biệt là không nên nêm thêm gia vị.
- Mẹ có thể điều chỉnh lượng thức ăn tùy theo sự thèm ăn, tốc độ phát triển của bé
- Thực phẩm sử dụng ở giai đoạn này chủ yếu là:
- Nhóm tinh bột: gạo, bánh mì, tinh bột, khoai tây, khoai lang.
- Nhóm rau quả: cà rốt, chuối, rau chân vịt, bí đỏ, củ cải, cà chua.
Giai đoạn 2: giai đoạn bé nhai trệu trạo (từ 7 – 8 tháng tuổi)
- Giai đoạn này mẹ có thể cho bé ăn 2 bữa sáng và tối mỗi ngày.
- Ngoài các thức ăn phổ biến như cháo, rau, mẹ có thể bổ sung thêm cho bé các loại thịt như cá, thịt gà hay gan kết hợp nhiều loại rau củ, trái cây, ngũ cốc, thực phẩm giàu đạm.
- Độ cứng của thức ăn mà bé có thể nghiền bằng lưỡi tương đương đậu phụ.
- Lượng thức ăn mỗi bữa
- Nhóm tinh bột (50-80 gram): gạo, bánh mỳ, tinh bột, khoai tây, khoai lang
- Nhóm rau quả (20-30 gram): cà-rốt, chuối, rau chân vịt, bí đỏ, củ cải, cà chua
- Nhóm chất đạm: Cá hoặc thịt (10-15 gram); đậu phụ (30-40 gram); lòng đỏ trứng (1/3 quả) khi đã quen có thể ăn cả lòng trắng; các chế phẩm từ sữa (50-70 gram).
Giai đoạn 3: giai đoạn bé tập nhai (từ 9 – 11 tháng tuổi)
- Giai đoạn này mẹ có thể cho bé ăn ngày 3 bữa: sáng, trưa, chiều tối.
- Giữ thoái quen và nhịp ăn uống của bé, và cho bé thử cùng ăn với cả nhà.
- Tăng dần độ cứng của thức ăn lên mức bé có thể nhai bằng nướu (ví dụ độ cứng tương đương chuối).
- Lượng thức ăn mỗi bữa:
- Nhóm tinh bột: Cháo trắng 90 gram cho đến cơm nát 80 gram.
- Nhóm rau quả (30-40 gram): cà-rốt, chuối, rau chân vịt, bí đỏ, củ cải, cà chua.
- Nhóm chất đạm: Cá, thịt (15 gram); đậu phụ (45 gram); trứng (1/2 quả) khi đã quen có thể ăn cả lòng trắng; các chế phẩm từ sữa (80 gram).
- Trong giai đoạn này, cháo có thể để nguyên hạt gạo, đặc hơn dạng sột sệt một chút. Thức ăn cắt nhỏ, mỏng và ninh mềm. Bé có thể ăn được hầu hết các loại thực phẩm và các loại gia vị như muối, xì dầu với lượng nhỏ.
Giai đoạn 4: giai đoạn nhai khỏe (ăn sam, từ 12 tháng đến 18 tháng)
- Giai đoạn này bé đã có thể ăn một ngày 3 bữa. Do vậy cần giữ nhịp ăn uống ngày 3 bữa và tạo thói quen sinh hoạt cho bé.
- Tăng dần độ cứng thức ăn lên mức tương tự thịt viên.
- Lượng thức ăn mỗi bữa:
- Nhóm tinh bột: Cơm nát 90 gram, cơm trắng 80 gram
- Nhóm rau quả (40-50 gram): cà-rốt, chuối, rau chân vịt, bí đỏ, củ cải, càchua
- Nhóm chất đạm: Cá hoặc thịt (15-20 gram); hoặc đậu phụ (50-55 gram); hoặc trứng (2/3-1 quả); hoặc các chế phẩm từ sữa (100 gram).
- Đối với các bé đủ chiều cao và cân nặng thì không cần uống sữa bột mà chuyển sang sữa tươi thông thường.
5. Cách chế biến cháo cơ bản cho bé ăn dặm
- Cho gạo vào nồi, tùy giai đoạn mà cho nước:
- Giai đoạn 1: 1 phần gạo, 10 phần nước, giai đoạn sau bớt nước còn 1 phần gạo 7 phần nước.
- Giai đoạn 2: 1 phần gạo, 5 phần nước.
- Giai đoạn 3: 1 phần gạo, 4 phần nước.
- Giai đoạn 4 (cơm nát): 1 phần gạo 1 cộng 1/2 nước.
- Cho gạo đã đãi sạch vào nồi ngâm chừng 20 phút.
- Sau đó đun sôi nhỏ lửa trong vòng 30 phút.
- Bỏ cháo ra bát nghiền nát, rồi lấy cháo nghiền đun sôi thêm lần nữa và để nguội cho bé ăn.
- Nếu thấy đặc quá có thể cho thêm chút nước đã đun chín cho loãng.
- Chú ý khi nấu cháo không nên quấy nhiều.
TS. BS. NGUYỄN HỮU CHÂU ĐỨC